صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

صرافی‌های غیرمتمرکز به افراد اجازه می‌دهند تا ارزهای دیجیتال خود را مستقیماً، به‌صورت غیرمتمرکز و بدون دخالت واسطه‌ها با یکدیگر معامله کنند. در واقع صرافی غیر متمرکز یا DEX یک پلتفرم آنلاین همتا به همتا (P2P) است که امکان معامله مستقیم بین دو کاربر را بدون هیچ واسطه‌ای فراهم می‌کند.

صرافی غیرمتمرکز یا DEX مکانی است که افراد می‌توانند بدون واسطه به تجارت ارزهای دیجیتال بپردازند. برای شناسایی بهتر صرافی غیرمتمرکز، ابتدا مهم است که بدانیم صرافی های متمرکز چگونه کار می‌کنند.

صرافی های متمرکز چگونه کار می‌کنند؟

یک صرافی متمرکز مانند بایننس یا کوین‌بیس، سایت یا اپلیکیشنی است که در آن افراد می‌توانند ارزهای دیجیتال و توکن‌های فهرست‌شده در آن صرافی را بخرند، بفروشند یا معامله کنند.

فرض کنید می خواهید مقداری بیت کوین بخرید. می‌توانید به صرافی مراجعه کنید، با ارائه برخی از مشخصات بانکی و اطلاعات شناسایی ثبت نام کنید و مقداری پول نقد واریز کنید. (گاهی اوقات این فرآیند روزها طول می‌کشد، که یکی از اشکالات صرافی های متمرکز در مقابل DEX ها است.) صرافی قیمت را به شما اعلام می‌کند و شما می‌توانید معامله را انجام دهید.

سپس صرافی بیت کوین خریداری شده را در حساب شما نشان می‌دهد و شما می‌توانید حتی با توکن های دیگر در صرافی معامله کنید. اما این دارایی در حساب صرافی نگهداری می‌شود و نه نزد خودتان. هر معامله‌ای که انجام می‌دهید، مانند مبادله بیت‌کوین با اتریوم، در یک بلاک چین انجام نمی‌شود، بلکه در پایگاه داده صرافی انجام می‌شود.

صرافی‌ها ارزهای رمزنگاری شده کاربران را در کیف پول‌هایی (اغلب کیف‌ پول‌ داغ متصل به اینترنت) که توسط صرافی کنترل می‌شوند، نگهداری می‌کنند. صرافی متمرکز کلیدهای خصوصی شما را کنترل می‌کند.

طرفداران DEX ها می‌گویند جذابیت صرافی های غیرمتمرکز امنیت است. یک صرافی متمرکز می‌تواند دسترسی شما را به رمزارز شما محدود کند، توانایی شما را در معامله با آن محدود یا متوقف کند، یا حتی در برابر هکرها آسیب‌پذیر شود. از سوی دیگر، استفاده از صرافی‌های متمرکز برای تازه‌واردها بسیار آسان‌تر است، و آنها اغلب می‌توانند معاملات سریع را ارائه دهند، زیرا وابسته به زیرساخت بلاک چین نیستند. 

صرافی های غیر متمرکز چگونه کار می کنند؟

یک صرافی غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند که پروتکل های اجرا شده به صورت خودکار برای تسهیل تجارت بین افراد هستند، اما کنترل سکه های آنها را در دست نمی‌گیرد.

DEX ها این کار را به یکی از سه روش انجام می‌دهند: دفتر سفارش زنجیره ای، دفتر سفارش خارج از زنجیره، یا رویکرد بازارساز خودکار.

در یک دفتر سفارش روی زنجیره، هر تراکنش بر روی یک بلاک چین نوشته می‌شود. یک صرافی غیرمتمرکز تجارت بین افراد را تسهیل می‌کند، اما کنترل سکه های آنها را در دست نمی‌گیرد.

در مدفل سفارش خارج از زنجیره، همه اینها در جاهای دیگر اتفاق می‌افتد و تنها تراکنش نهایی روی بلاک چین انجام می‌شود. از آنجایی که سفارش‌ها در زنجیره ذخیره نمی‌شوند، این روش می‌تواند با برخی از مسائل امنیتی صرافی‌های متمرکز مواجه شود، اما به کندی یا پرهزینه بودن سفارش زنجیره‌ای نیست.

بازارسازان خودکار یا AMM ها از ثبت سفارش صرف نظر می‌کنند. به عنوان مثال اگر توکن‌ Chainlink دارید و می‌خواهید Compound بخرید، باید فردی با Compound داشته باشید که Chainlink می‌خواهد و مایل است با قیمت توافقی معامله کند. AMM ها طرف مقابل را حذف می‌کنند و الگوریتم هایی را برای تعیین قیمت معرفی می‌کنند و به شما امکان می‌دهند Chainlink خود را با Compound معامله کنید.

 برای تسهیل این امر  صرافی غیرمتمرکز معمولا از «استخرهای نقدینگی» استفاده می‌کنند که اساساً به کاربران پول می‌دهند تا برخی از وجوه خود را در یک قرارداد هوشمند نگه دارند که سپس می‌توان از آن برای معاملات استفاده کرد. بنابراین، کاربران فردی نقش کلیدی در تسهیل معاملات دارند.

مزایای صرافی غیرمتمرکز چیست؟

در ادانه به مزایای یک  صرافی غیرمتمرکز می‌پردازیم:

• رعایت حریم خصوصی: صرافی‌های غیرمتمرکز از کاربران نمی‌خواهند اطلاعات خصوصی مانند شماره‌های تامین اجتماعی یا آدرس‌های خود را وارد کنند. تا کنون چون DEX ها کنترل دارایی‌ها را در دست نمی‌گیرند، از چنین مقرراتی مبرا شده‌اند.
• ریسک کمتر: از آنجایی که سکه های شما در یک صرافی متمرکز نگهداری نمی‌شوند، بلکه در کیف پولی با کلیدهای خصوصی نزد خودتان می‌مانند، در مقابل هکرها مصون هستید. 

با این حال پیچیدگی یکی از معایب صرافی های غیر متمرکز است. Uniswap و بسیاری از DEX های دیگر بر روی بلاک چین اتریوم ساخته شده‌اند. هر توکنی که در آنجا معامله می‌شود باید در بلاک چین اتریوم نیز وجود داشته باشد. همچنین صرافی های متمرکز به نوعی مانند بانک ها کار می کنند. آنها مشتریانی دارند که بیشتر می‌خواهند آنها را راضی نگه دارند. اما در یک صرافی غیرمتمرکز، هیچ کس در طرف دیگر وجود ندارد. توسعه دهندگانی که پروتکل را ایجاد کرده‌اند، رابطه‌ای با کاربران ندارند. 

سخن پایانی

صرافی‌های غیرمتمرکز معمولاً سعی می‌کنند از ویژگی اصلی بلاک چین مبنی بر حفظ حریم خصوصی استفاده کنند. توکن های شما تا زمانی که آنها را مبادله نکنید در اختیار شما باقی می‌مانند. طرفداران DEX همچنین معتقدند که این صرافی‌ها جایگزین واقعی دنیای متمرکز و راهی برای تمرکز زدایی هستند.